Francis Alÿs in Mosul. © Akam Shex Hadi. Courtesy of the Ruya Foundation.
De Belgische kunstenaar Francis Alÿs woont en werkt normaal gesproken in Mexico, waar hij kunst maakt over de interactie tussen politiek, cultuur en het dagelijks leven. Alÿs gebruikt foto, film, performance, schilderkunst en nieuwe media en werd uitgenodigd door de Iraakse Ruya Foundation. Negen dagen lang mocht hij mee met de Koerdische Peshmerga strijders in het meest heftige offensief tegen IS: de slag om Mosul.
Film in Iraakse paviljoen van Francis Alys
Ervaring
Het resultaat van zijn tijd in Irak is een vijf minuten durende film waarin beelden te zien zijn van de tanks, tenten en de militairen tijdens een bombardement. Op de voorgrond zien we een hand van de kunstenaar klodders verf in aardse kleuren op een wit doek schilderen. Het zijn de kleuren van de strijd. De kunstenaar veegt ze steeds weer uit, alsof het hem niet lukt om zijn ervaring te laten zien in de kleuren van modder, aarde en bloed.
Ook in de schilderijen die hij maakte, zijn dezelfde kleuren te zien. De aardse kleuren van de Iraakse woestijn maken de kleuren van het doek: geel, bruin, oker. Met een witte kleur schildert hij de schaduwen van de strijd op de vieze canvassen. De werken voelen ruw aan, de gevechten zijn slechts in flarden zichtbaar.
Biënnale van Venetië
Het paviljoen van Irak tijdens de Biënnale van Venetië laat deze recente werk van Francis Alÿs zien. Naast de film over zijn ervaringen aan de frontlinie, zijn dit schilderijen en foto’s. In het midden van de ruimte plaatste hij een kaart uit 1916 waarop de Franse en Engelse officieren de grenzen door Syrië en Irak trokken (Sykes-Picotverdrag). Volgens Alÿs zit hier de wortel van het probleem, omdat de Fransen en Engelsen geen rekening hielden met de territoria van de bestaande bevolkingsgroepen.
In het Iraakse Paviljoen zijn naast de recente werken van Alÿs ook overblijfselen te zien uit het oude Mesopotamië. Veertig voorwerpen die werden geroofd en later weer werden teruggevonden staan in vitrines tussen de hedendaagse kunstwerken. Hiermee wordt aandacht gevraagd voor het culturele drama dat nu plaatsvindt midden in de oorlog tegen IS en de vele kunst-vernielingen en -diefstallen die plaatsvinden in het gebied.
Francis Alÿs
Francis Alÿs heeft vaak oorlogsgebieden bezocht. Eerder was hij in Afghanistan waar hij een film maakte waarin je een Amerikaanse soldaat en een Taliban strijder hun wapens uit elkaar ziet halen. De beelden zijn in split-screen naast elkaar te zien en maken de overeenkomsten en verschillen tussen de strijdende partijen zichtbaar. Ook bezocht hij Israel waarin hij de grens tussen Israël en Palestina onderzocht.
Het werk van Alÿs is altijd geëngageerd en toont vaak het individuele verhaal binnen het grotere geheel. Hij is geïnteresseerd in grenzen en de verschillen tussen lokale en globale processen. Alÿs is de stille observator, wiens werk vaak ontstaat na lange stadswandelingen die hij als documentatie gebruikt voor zijn werk.
 |
Na de vernielingen door IS in Syrië en Irak, staat //Vensters stil bij de kunst uit deze regio in een reeks thematische artikelen. Lees verder: – De Drie Grootste Vernielingen van IS – Opnieuw vernielingen van IS in Syrië – Wat zijn de beschermende stierenmannen? – Francis Alys brengt de strijd tegen IS naar de Biënnale van Venetië |
 |
