//Vensters begint dit najaar met een kunstreis door de Renaissance langs de belangrijkste steden, kunstschilders en kunstwerken. In deze serie veel verhalen over de ontwikkeling van de Renaissance, maar ook tips om zelf de hoogtepunten van de Renaissance te bezoeken. Vandaag in het eerste deel van de serie een bezoek aan Siena, waar in de 13e en 14e eeuw de beste kunstenaars werkten.
In de 13e eeuw bestond Italië uit allemaal kleine stadsstaten. Siena was een welvarende stad dankzij handel in textiel en rijke bankiers en die wedijverde met het naburige Florence. Tijdens de slag bij Montaperti in 1260 werd Florence verslagen en behoorde Siena definitief tot de machtigste gebieden van Italië. De stad stond in deze tijd onder bestuur van 9 notabelen, die uit de rijke families van de stad kwamen. Deze raad van negen had grootse plannen met de stad en besteedde veel geld aan kunst en architectuur. Wie Siena nu bezoekt, ziet hiervan het resultaat.
Duomo
De rijke bevolking van Siena begon in 1196 aan de bouw van een nieuwe kathedraal die de grootste ter wereld moest worden. Het gebouw werd rijk versierd en de beroemdste beeldhouwer van die tijd, Nicola Pisano, werd naar Siena gehaald om de beelden op de facade van het gebouw te maken. Ook ontwierp hij een marmeren achthoekige preekstoel, die rijk versierd is met Gotische beelden. De Dom van Siena lijkt tegenwoordig wel een museum voor beeldhouwkunst, want naast de beelden van Pisano zijn ook sculpturen van Donatello, Michelangelo en Bernini in de kerk (of het naastgelegen museum) te zien.
Kunstenaars
Het hoofdaltaar van de nieuwe Dom van Siena werd gemaakt door Duccio di Buoninsegna. Duccio schilderde Maria met Jezus op schoot en om haar heen tientallen heiligen, waaronder Petrus en Johannes de Doper. Voor de achterkant van het altaarstuk maakte Duccio allemaal kleine paneeltjes met scenes uit het leven van Jezus en Maria. Een van deze panelen is tegenwoordig te zien in Kasteel Huis Bergh, maar de meesten hangen nog gewoon in het Museum van de Dom in Siena.
Duccio was een vernieuwende kunstenaar. Hij verrijkt de Byzantijnse traditie van gouden achtergronden en serene portretten met een enorm detail. In zijn Maestà is dit te zien aan zijn gebruik van stoffen en de eigenheid van de gezichten van de Heiligen. De belangrijkste leerling van Duccio, Simone Martini, ging nog een stap verder en experimenteerde uitgebreid met perspectief. Martini ontwierp een altaarstuk voor een zijkapel waarop de Annunciatie is te zien (tegenwoordig in het Uffizi in Florence). Hoewel dit werk nog steeds in gouden achtergrond heeft, zijn de vaas in het midden en de stoel van Maria onmiskenbaar driedimensionaal. Het ziet er nog wat onhandig uit, maar de eerste stap is gezet.
Piazza
Het schuine Piazza del Campo is het grootste stadsplein van Siena en tegenwoordig een belangrijke toeristische trekpleister. Het plein is opgedeeld in negen vlakken om de raad van negen te symboliseren. Aan het plein staat het Palazzo Pubblico (stadhuis) waarin de raad van negen bij elkaar kwam om de stad te besturen. De bouw begon in 1297 en het ontwerp moest de grootsheid van de stad uitstralen. De toren van het gebouw was hoger dan de torens in Florence en was destijds zelfs de hoogste van Italië.
De raad van negen gaf verschillende kunstschilders de opdracht om het Palazzo Pubblico te decoreren met fresco’s. Het was bijzonder dat het stadsbestuur en niet de kerk opdrachten gaf aan kunstenaars. Simone Martini maakte in het Palazzo een Maestà fresco in de traditie van zijn leermeester Duccio. Als je Martini’s versie vergelijkt met de Maesta van Duccio valt op dat Martini veel beter gebruik maakt van perspectief en dat de heiligen nog meer eigenheid hebben. Echt ieder persoon op de fresco heeft een eigen gezicht en eigen kleding. Martini heeft nu ook definitief afstand genomen van de byzantijnse gouden achtergrond.
Martini’s vernieuwende stijl had een belangrijke invloed op andere kunstenaars in Siena, waaronder Ambrogio Lorenzetti. Lorenzetti schilderde voor de raadszaal fresco’s met allegorieën op goed en slecht bestuur. In deze tijd werden nauwelijks niet-religieuze onderwerpen geschilderd. Maar de fresco’s van Lorenzetti gingen over de stad en bevatten veel verwijzingen naar de klassieken. Maar Ambrogio Lorenzetti’s fresco’s waren niet alleen vernieuwend in onderwerpskeuze, ook het verbeterde perspectief toont de snelle vooruitgang van de school van Siena.
De rijkdom van Siena in de 13e en 14 eeuw nam snel af nadat de stad zwaar te lijden had van de pest. Tijdens een epidemie in 1348 overleed een groot deel van de bevolking. Florence nam de leidende positie in de regio over en werd de nieuwe hoofdstad van de kunst in Italië. Het Middeleeuwse stadscentrum van Siena is geweldig bewaard gebleven. Binnen Nederland is in Kasteel Huis Bergh een indruk te krijgen van de kunst uit Siena.
 |
//Vensters gaat op Reis door de Renaissance en bezoekt de kunsthoofdsteden van deze vernieuwende tijd. Onderweg maken we kennis met de beroemdste kunstenaars van de Renaissance en zien we de belangrijkste kunstwerken. Hier vind je het overzicht van alle bijdragen: Reizen door de Renaissance. |  |
