Na succesvolle series over het naakt in 2016 en verboden kunst in 2017, kijken we deze hele zomer naar het gebruik van kleur in de kunst! Vijf artikelen in alle kleuren van de regenboog vertellen bijzondere verhalen over kunstenaars en hun kleurgebruik. Vandaag reizen we naar het oude Pompeï dat zo bekend staat om zijn rode muurschilderingen! Waren al deze muren wel rood bedoeld?
Opgravingen in de buurt van Napels hebben rond 1750 de Romeinse stad Pompeï blootgelegd, die in het jaar 79 door een uitbarsting van de Vesuvius was vergaan. In de ruïnes van Pompeï werden prachtige rode frescos gevonden. Mensen uit heel Europa kwamen naar Pompeï om de schilderingen te bekijken. Ze werden erg populair! Iedere rijke familie wilde in de 18e eeuw een eetkamer in Pompeï-rood.
Gele frescos of rode frescos?
Frescos worden gemaakt door de bovenste laag van het pleisterwerk te beschilderen terwijl het nog nat is. Tijdens het drogen neemt de muur de pigmenten op. Voor het beroemde Pompeï-rood werd oker gebruikt. Oker is een pigment dat bestaat uit ijzer-oxide. Als hier water bij zit, dan heeft het oker een gele kleur. Maar als het uitdroogt, is oker rood.
In 2011 werd bij onderzoek gevonden dat veel van de rode muren in Pompeï helemaal niet rood hadden moeten zijn. De muren waren beschilderd met gele oker! Maar door de heftige uitbarsting van de Vesuvius is het water uit het oker verdampt en is de rode kleur ontstaan. Waarschijnlijk is de helft van de rode muren in Pompeï oorspronkelijk geel geweest!
In het Huis van Marcus Lucretius is veel onderzoek gedaan naar de rode verkleuringen. Tijdens de uitbarsting van de Vesuvius is het dak ingestort. Hierdoor zijn de bovenste delen van de muren blootgesteld aan de dampen en verkleurd naar rood (TY). Terwijl de onderste delen beschermd werden door het puin en hun originele kleuren geel (OY) en rood (OR) hebben behouden.
Rood in de Kunst
Rood is altijd veel gebruikt in de kunst. In de prehistorie werden al aards-rode kleuren gebruikt voor grotschilderingen. In de Middeleeuwen werd rood het symbool van rijkdom en kleedden kardinalen en koningen zich het liefst in rode kleren. In de kunst was rood het symbool van bloed en daarmee van hartstocht (liefde), maar ook van het lijden.
Er zijn verschillende rode pigmenten beschikbaar. Steeds als er een nieuw pigment wordt gevonden, zie je een opleving van het gebruik van rood in de schilderkunst. Toen de nieuwe wereld werd ontdekt door Columbus, kwam een rode kleurstof uit de cochenilleluis naar Europa. Dit nieuwe karmijn-rood werd meteen volop gebruikt in olieverf, waar het mooi doorschijnend was. Je ziet dit terug in de werken van Titiaan, Rubens en Rembrandt.
Toen in de 19e eeuw cadmium rood werd ontwikkeld, schilderde Henri Matisse een tijdje alleen maar in het rood. In zijn rode studie lopen vormen in elkaar over en zijn alle muren rood. Matisse zei er zelf over: ‘Waar die kleur rood in mijn werk vandaan komt – ik weet het gewoon niet. De dingen ik schilder moeten ook écht worden wat ze in hun diepste essentie zijn. Dat lukt pas als ik die dingen met elkaar in contact laat komen. Dat doe ik dankzij de kleur rood.’
Ook abstracte kunstenaars hebben zich laten verleiden door de kleur rood. Rood als primaire kleur werd gebruikt door Mondriaan en later door Barnett Newman in zijn beroemde ‘Who is afraid for yellow, red and blue?’. Rothko gebruikte liever een dieper donkerder rood dat voor hem een spirituele lading had. Toen hij de opdracht kreeg om voor het Four Seasons restaurant in New York een aantal gigantische doeken te schilderen, liet hij zich inspireren door het Pompeï rood. Uiteindelijk kwamen de werken nooit in het restaurant te hangen. De Pompeï-rode werken horen niet tussen consumerende rijkelui, vond Rothko!
De komende weken volgen ook artikelen over andere kleuren in de kunst!
