Vrouwen hebben altijd een belangrijke rol gehad in het werk van Pierre Auguste Renoir. Hij schilderde zijn vrouw, minnaressen, vrienden en jonge meisjes die hij op straat ontmoette. Rond 1875 schilderde hij twee actrices: de ingetogen Jeanne Samary van het serieuze toneel en de provocerende Ellen Andrée uit de variété.
Pierre Auguste Renoir spendeerde de zomer graag aan de Seine. Het zomerlicht weerkaatste in het water en gaf schitterende kleureffecten. Net buiten Parijs in het dorpje Chatou zat het restaurant Maison Fournaise. Uitkijkend over de Seine was het een ideale plek om te schilderen, maar ook een plezierige plek om met vrienden te eten en te drinken.
In 1879 schilderde Renoir een lunch met zijn vrienden in Maison Fournaise. Het is een gezellig tafereel. Onder de rood-witte luifel zien we Alphonse en Louise-Alphonse Fournaise, de kinderen van de eigenaar. Vooraan zit Aline Charigot, Renoir’s latere vrouw, te spelen met een hond. De flessen wijn staan op tafel en op de achtergrond varen de bootjes over de Seine. Rechts zit Gustave Caillebotte, collega-schilder van Renoir, die druk in gesprek is met actrice Angèle Legault. Op de achtergrond zien we twee andere actrices: Jeanne Samary van de Comédie Française en Ellen Andrée die voet aan de grond probeerde te krijgen in het simpele variété-circuit.
Jeanne Samary
Renoir ontmoette Jeanne Samary in de salon van mevrouw Charpentier en was getroffen door haar schoonheid. Samary was op 18 jarige leeftijd gedebuteerd bij de Comedie Francaise. Ze stond bekend als ‘de kleine Samary’ en werd vergeleken met de grote actrice Sarah Bernhardt. Waarschijnlijk zag Renoir Samary maar zelden op het toneel, hij kwam liever in de Parijse cafés en cabarets.
Toch schilderde Renoir haar talloze keren. De portretten geven het beeld van een lieflijk, ingetogen meisje. Weifelend poseert ze in een mooie lange jurk of met een Japanse waaier. Samary was een meisje dat de wereld nog moest ontdekken. In Renoir’s schilderijen kijkt Samary met grote ogen naar de toeschouwer.
Ellen Andrée
In tegenstelling tot de ingetogen Samary, was Ellen Andrée een speelse provocatrice. Andrée had eigenlijk juf moeten worden, maar besloot liever als model te werken voor kunstschilders. Zij gebruikte de roem en de provocatie van de impressionisten om carrière te maken. Zo zorgde ze voor een schandaal door zich als prostituée te laten afbeelden door Henri Gervex in Rolla.
Kunstenaars waren dol op Andrée. Edgar Degas schilderde haar met een glas Absint, Édouard Manet maakt een dame in de rouw van haar en in de schilderijen van Renoir zien we een flirterige dame. Ellen Andrée speelde de vrouw die nodig was voor het schilderij. Ze gebruikte haar modellenwerk om actrice te worden in komische vaudeville-producties. Ze speelde als pantomime-actrice in de Folies Bergère en was ze een hoofdrolspeler in het naturalistische theater van André Antoine.
Veelzijdigheid
Het voelt verrassend dat Jeanne Samary en Ellen Andrée samen op het bootfeestje van Renoir waren, maar het past bij de veelzijdigheid van Renoir. Renoir kwam uit een middenstandsfamilie en had op jonge leeftijd gewerkt in een porseleinfabriek. Pas later werd hij kunstschilder en bezocht hij de salons van rijke dames. Misschien juist door zijn bescheiden afkomst werd Renoir een succesvol portretschilder van de middenklasse.
Jeanne Samary stopte overigens relatief snel met haar modellenwerk voor Renoir. Ze trouwde in 1880 met een schrijver uit een bourgeoise familie. Ook haar faam bij de Comédie Francoise nam toe. Met deze nieuwe status werd ze voortaan geschilderd door society-schilders als Louise Abbéma en Carolus Duran. En Renoir, ach, die vond wel weer nieuwe meisjes om te schilderen!