Vandaag is het 75 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd door Amerikaanse, Engelse en Canadese troepen. Fotograaf Robert Capa reisde mee met het Amerikaanse leger en fotografeerde D-Day, de bevrijding van Parijs en de laatste gevechten in Duitsland. Zijn legendarische foto’s tonen de harde strijd voor vrijheid!
Een uitzinnige menigte ging de straat op toen Parijs werd bevrijd door de Amerikanen. Generaal Charles de Gaulle maakte een eretocht van de Arc de Triomphe naar de Notre Dame en werd toegezongen door de burgers. Elders in de stad vonden vergeldingsacties plaats. Duitse soldaten werden geslagen en collaborateurs kaalgeschoren.
De taferelen rondom de bevrijding werd vastgelegd door Robert Capa, pseudoniem van de Joodse fotograaf Andrei Friedmann. Friedmann was van Hongaarse afkomst en had naam gemaakt als oorlogsfotograaf in de Spaanse burgeroorlog. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deed hij verslag van de opmars van de geallieerden voor het Amerikaanse fotografietijdschrift LIFE.
Magnificent Eleven
Robert Capa was op 6 juni 1944 samen met de eerste Amerikaanse troepen aan land gekomen op Omaha Beach. Tussen al het oorlogsgeweld maakte hij foto’s van de Amerikaanse landing in Normandië. Capa zou 4 rolletjes, dus ongeveer 100 foto’s, hebben gemaakt op Omaha Beach. Hij stuurde foto’s na de landing zo snel mogelijk op naar het Londense bureau van LIFE. Tijdens het ontwikkelen van de foto’s werd een fout gemaakt, waardoor de negatieven te heet werden en beschadigd raakten. Slechts 11 foto’s werden gered en staan sindsdien bekend als de ‘Magnificent Eleven’.
Aan dit beroemde verhaal van Robert Capa’s D-Day foto’s wordt recent echter getwijfeld. Het lijkt onmogelijk dat de negatieven door een temperatuurstijging zo beschadigd zouden raken. Het is waarschijnlijker dat Capa slechts 11 foto’s maakte om zo snel mogelijk van het strand weg te zijn en de foto’s op tijd naar Londen te kunnen sturen voor de deadline van de volgende editie. Inderdaad lukte het LIFE magazine om bij de uitgave van 19 juni (die verscheen op 12 juni) als eerste tijdschrift foto’s van D-Day te publiceren.
Als onderschrift schreef LIFE dat de soldaten zich voor vijandelijk vuur verborgen hielden achter de obstakels. Maar ook dat was niet waar. De gefotografeerde soldaten waren van een Demolitions Unit, die bezig was om de obstakels van de Duitsers in de branding op te blazen om rijstroken vrij te maken voor de inkomende landingsvaartuigen. In de dagen na de landing maakte Capa foto’s van de troepenmacht op de stranden en de dodelijke slachtoffers.
Last Man to Die
Vanaf D-Day reisde Robert Capa met de Amerikaanse troepen mee over land. Na de bevrijding van Parijs trok het leger richting Duitsland, waar het in april 1945 grote voortgang maakte. Capa fotografeerde de laatste beschietingen in Leipzig, waar het Amerikaanse leger huis-voor-huis op de Duitsers won.
Soldaten Raymond Bowman en Clarence Ridgeway beschermden vanaf een open balkon een brug in Leipzig. Toen Bowman het wapen aan het herladen was, werd hij in zijn voorhoofd geschoten door een sluipschutter. Robert Capa fotografeerde de soldaten vlak voor het dodelijke schot, en de gedode soldaat op de vloer. LIFE publiceerde de foto’s onder de titel ‘the Last Man to Die’. Niet waar natuurlijk, want ook na 18 april kwamen nog talloze mensen om in de Tweede Wereldoorlog.
Oorlogsfotografie
De foto’s van Robert Capa brachten de Tweede Wereldoorlog naar Amerika in de tijd dat televisie en internet nog niet bestonden. Fotojournalistiek was destijds de enige manier om een beeld te vormen van de gebeurtenissen. Na de oorlog richtte Capa Magnum Photos op samen met David Seymour, Henri Cartier-Bresson, George Rodger, William Vandivert, Rita Vandivert en Maria Eisner. Dit samenwerkingsverband van fotojournalistiek bestaat tot op de dag van vandaag.
Robert Capa zou na de Tweede Wereldoorlog verslag blijven doen van gebeurtenissen over de hele wereld. Hij reisde door de Sovjet Unie en berichtte over de oprichting van Israel. Maar in 1954 kwam hij tragisch om het leven tijdens de oorlog in Indochina. Terwijl hij voor LIFE verslag deed van de gevechten, stapte hij op een landmijn.
De Tweede Wereldoorlog in 100 foto’s
Nu Nederland 75 jaar bevrijding viert, is ook in Nederland opnieuw aandacht voor oorlogsfotografie. Nederlanders werden het afgelopen jaar uitgedaagd om de 100 meest aansprekende foto’s over de Tweede Wereldoorlog te kiezen. Het zijn geen foto’s van journalisten als Robert Capa, maar veelal van gewone burgers. De 100 meest aansprekende foto’s zijn te zien op de website: www.in100fotos.nl en gepubliceerd in een boek.
Op de website is bij iedere foto een beschrijving geplaatst. Zo is bijvoorbeeld op een foto van een groep Joodse kinderen een meisje te zien in een witte jurk. Van de hele groep kinderen overleefde alleen het meisje de oorlog. De foto’s van de Tweede Wereldoorlog brengen zo ook de verhalen weer naar boven, zodat we ook 75 jaar na de bevrijding de oorlog niet vergeten.
