De beroemde Golf van Kanagawa van Hokusai is een icoon van de Japanse houtsnijkunst. De houtsnede was onderdeel van een serie van 36 prenten van de Fuji vulkaan. De golf zette de Japanse landschapskunst op de kaart en bracht zo ook Monet en Van Gogh in de ban van Japan!
In de 19e eeuw werd op grote schaal porselein uit Japan geïmporteerd. De kwetsbare borden en schalen werden ingepakt in papier om breken te voorkomen. Op deze manier kwamen Japanse prenten gemaakt van houtsnedes, zogenaamde ukiyo-e, naar Europa. De Japanse prentkunst had veel invloed op Monet, Van Gogh en andere 19e eeuwse kunstenaars.
![]()
Hokusai – Watermolen bij Onden ![]()
Hokusai – Tempel van de 500 ![]()
Hokusai – Mannen Bridge bij Fukagawa ![]()
Hokusai – de Tokaido bij Yokohama
Landschap
Ukiyo-e prenten werden gemaakt in allerlei genres. Vooral Japanse prenten over het dagelijks leven waren lange tijd populair. Ook Katsushika Hokusai werkte in veel verschillende genres, maar op 70 jarige leeftijd publiceerde hij een serie van 36 prenten, waarin hij de Fuji-vulkaan laat zien. Deze roemrijke serie zorgde ervoor dat we hem tegenwoordig vooral kennen van zijn landschappen.
Soms is de Fuji-vulkaan zelf het belangrijkste onderwerp. Maar op veel Hokusai-prenten zien we de vulkaan slechts op de achtergrond en wordt de voorgrond gebruikt om het Japanse leven te laten zien: tempels, bruggen, landbouw, reizigers. De prenten van Fuji werden vanaf verschillende locaties gemaakt. De meest beroemde is natuurlijk de golf bij Kanagawa (boven dit artikel).
Tokaido
Één van de 36 prenten maakte Hokusai van de Tokaido, de hoofdweg die van Edo (Tokyo) naar Kyoto liep. Japan had in de 19e eeuw een netwerk van 5 hoofdwegen (Gokaido), waarbij reizigers zich onderweg bij talloze halteplaatsen moesten laten controleren. De Tokaido liep langs de zuidkust en kwam langs plaatsen, die tegenwoordig zijn uitgegroeid tot wereldsteden zoals Yokohama, Kawasaki en Nagoya.
In 1832 kreeg Utagawa Hiroshige een uitnodiging uit Kyoto en reisde hij over de Tokaido. Op basis van deze reis maakte hij een serie van 53 halteplaatsen aan de Tokaido. De prenten tonen niet alleen verschillende plaatsen, maar ook verschillende seizoenen en weersomstandigheden (afbeeldingen hierboven en hieronder).
![]()
Hiroshige – Okabe ![]()
Hiroshige – Kusatsu ![]()
Hiroshige – Shono ![]()
Hiroshige – Kakegawa
Hiroshige
In de voetsporen van Hokusai en na het succes van zijn Tokaido-serie besloot Utagawe Hiroshige zich definitief te specialiseren in landschapskunst. Waar zijn eerdere series vaak gericht zijn op het dagelijks leven van de Japanners in hun omgeving, stond in latere werken de natuur meer centraal. Hij tekende vogels, planten en dieren.
Ook experimenteerde Hiroshige met een verticaal formaat. Zijn verticale serie ‘100 Beroemde Uitzichten op Edo’ raakte ook in Europa wijdverspreid. Vincent van Gogh bezat prenten uit deze serie kopieerde de houtsnedes in schilderijen, zoals de beroemde pruimenboomgaard (in afbeelding hieronder).
Invloed in Europa
Doordat de prenten van Hokusai en Hiroshige als pakpapier naar Europa kwamen, raakten de impressionistische kunstenaars in de Japanse prentkunst geïnteresseerd. Naast Van Gogh, bezat ook Monet honderden prenten van Hokusai en Hiroshige.
Courbet nam de thematiek van Hokusai’s golf over en ging de golven schilderen aan de Franse kunst. Van Monet is een schilderij van zijn vrouw in een Japanse jurk bekend en hij plaatste in zijn tuin natuurlijk een Japanse brug. Hoewel al deze kunstenaars nooit in Japan zijn geweest, bleef de cultuur hen interesseren.
Claude Monet – de Japanse Danseres / Claude Monet – de Japanse Brug