De rijke Scuola Grande di San Rocco zocht een kunstenaar om hun nieuwe gebouw te verfraaien. De slimme Venetiaanse kunstenaar Jacopo di Tintoretto verzon een list om de opdracht binnen te halen. Uiteindelijk maakte hij 60 schitterende schilderijen voor de muren en plafonds!
Eeuwenlang werd Venetië geregeerd door de Grote Raad (Mazor Consegio), waarin alleen Venetiaanse edellieden waren opgenomen. Voor andere Venetiaanse burgers of nieuwe adellijke families was geen ruimte in het stadsbestuur. Daarom ontstonden in de 13e eeuw liefdadigheidsorganisaties waar burgers samenkwamen voor de organisatie van festiviteiten, armenzorg en netwerken. Een rol in het bestuur van zo’n Scuola was een prestigieuze baan.
Scuola Grande di San Rocco
Eind 15e eeuw werd de Scuola Grande di San Rocco opgericht in Venetië. Hoewel de Scuola’s officieel geen religieuze organisaties waren (ze staan los van de katholieke kerk), eerde iedere Scuola een beschermheilige. De Scuola Grande di San Rocco werd vernoemd naar Sint Rochus, als beschermheilige tegen de Pest. Sint Rochus zou immers zelf de pest hebben overleefd, door in isolatie te gaan en zich te laten verzorgen door een hond.
Tussen 1515 en 1560 liet de Scuola een groot onderkomen bouwen, waar ruimte was voor de leden om samen te komen. Ze zochten daarom ook kunstenaars om hun luxe onderkomen te decoreren. Het bestuur van de Scuola schreef daarom een wedstrijd uit voor de plafonds van de bestuurskamer (Sala del Albergo). Alle grote Venetiaanse kunstenaars werden uitgenodigd om een ontwerp in te dienen.
Truc van Tintoretto
Tintoretto won de opdracht om de bestuurskamer te decoreren dankzij een slimme list. Hij maakte geen schetsen voor de opdracht, maar maakte direct het schilderij! Op een ovaal canvas schilderde hij hoe Sint Rochus in de hemel werd opgenomen, nadat hij de pest had overleefd. God en de engeltjes ontvangen de in rood geklede Rochus met open armen. Tintoretto wist de werkmannen te overtuigen zijn doek al in het plafond op te hangen!
De andere kunstenaars protesteerden tegen de actie van Tintoretto, omdat er alleen om schetsen was gevraagd. Maar de Tintroetto antwoordde dat dit zijn manier van tekenen was. Ook stelde hij dat de Scuola zijn werk als gift moest zien. Hij hoefde er geen betaling voor te ontvangen. Hiermee overtuigde hij de jury en kreeg hij de opdracht om de hele zaal te decoreren.
Sala dell’Albergo
Het hoogtepunt van Tintoretto’s schilderijen voor de Sala del Albergo (de bestuurskamer) was het elf meter brede schilderij van de kruisiging. In het evangelie van Lucas staat beschreven dat Jezus werd gekruisigd met twee misdadigers. Één van de twee toonde berouw van zijn daden en staat daarom bekend als de goede dief. Jezus zei tegen hem dat zij elkaar dezelfde dag nog zouden zien in het paradijs.
Op het schilderij van Tintoretto staat het kruis van Jezus al overeind, maar moeten de goede en de slechte dief nog worden gekruisigd. Links wordt de goede dief omhoog getrokken, terwijl rechts de slechte dief nog wordt vastgenageld. Op de voorgrond zien we een man met rode kleding het gat graven, waar het kruis in moeten worden gezet. Onder het kruis zien we de drie Maria’s die beschreven worden in het evangelie van Johannes: Maria de moeder van Jezus met haar zuster, Maria, de vrouw van Klopas, en Maria Magdalena.
Jacopo Tintoretto – Mozes slaat water uit de rots, het Verzamelen van Manna en het Wonder van de Koperen Slang
Sala superiore
Na de decoratie van de Sala dell’Albergo kreeg Tintoretto ook de opdracht voor de versiering van de de sala superiore (zaal voor leden op eerste verdieping) en de sala terrena (openbare ontmoetingsruimte op de begane grond). Voor de sala superiore koos Tintoretto verhalen uit het oude testament voor de plafonds en verhalen uit de evangelies voor de schilderijen aan de muren. De geselecteerde verhalen sloten aan bij het doel van de Scuola: het voeden van de armen, het zorgen voor de zieken en het bieden van religieuze steun.
Op het plafond staan verhalen uit het bijbelboek Exodus over het leven van Mozes. Tintoretto schilderde episodes uit de tocht die Mozes en de Israëlieten maakten naar het beloofde land. Ze hadden geen proviand en water ontbraken en daardoor klaagde het volk. Tintoretto toont het wonder dat Mozes water vindt door met zijn stok een rots kapot te slaan en dat het voedsel (Manna) regent uit de hemel. In het schilderij is de Manna afgebeeld als een hostie, verwijzend naar het lichaam van Christus. Hij verbindt zo het Oude Testament met het Nieuwe Testament.
Op het grootste paneel op het plafond schilderde Tintoretto het wonder met de koperen slang. Volgens het Bijbelverhaal werden Israëlieten gestraft met giftige slangen als ze ageerden tegen God. Maar als zij na een slangenbeet naar de bronzen slang keken, zouden ze niet sterven. Het is een oproep tot geloof en vertrouwen in God. Met de drie plafondschilderijen benadrukt Tintoretto dus de rol van de Scuola Grande di San Rocco in Venetië: propageren van geloof en zorg voor armen.
Mozes en Jezus
In de schilderijen op de muren van de Sala Superiore staan verhalen uit het Nieuwe Testament afgebeeld. De gekozen Bijbelverhalen hebben opnieuw te maken met voedsel en armenzorg. Zo schilderde Tintoretto het wonder met de vermenigvuldiging van de broden en de vissen, het laatste avondmaal, de herrijzenis van Lazarus en de genezing van de verlamde. Hij laat zo opnieuw zien dat Mozes en Jezus, oude en nieuwe testament, dezelfde boodschap verkondigen. Zelfs in het schilderij van de aanbidding van de herders komt voedsel terug. De herders geven Jozef en Maria borden met eten cadeau.
Hoewel Tintoretto dus alleen klassieke Bijbelverhalen schilderde, zitten de werken vol met verwijzingen naar het Venetië van de 17e eeuw. Zo is het Laatste Avondmaal gesitueerd in een rijk Venetiaans palazzo. Op de achtergrond is de rijkversierde keuken met bedienden te zien. Vaak kiest Tintoretto voor gelaagde composities, waar op verschillende niveaus personen te zien zijn. Hij creëerde zo meer diepte in de schilderijen, maar verhulde ook de naad van de twee aan elkaar geregen doeken halverwege de schilderijen.
v.l.n.r. de Wonderlijke vermenigvuldiging van brood en vissen, het Laatste Avondmaal, Aanbidding van de Herders, de Herrijzenis van Lazarus en de Genezing van de verlamde
Bezoek de Scuola Grand di San Rocco
De Scuola Grand di San Rocco is een hoogtepunt in het oeuvre van Tintoretto. Vijfentwintig jaar werkte hij aan de zestig doeken die in het gebouw te zien zijn. De Scuola bestaat nog steeds en heeft 400 leden, die zich bezighouden met armenzorg in Venetië. Maar het gebouw van de Scuola is niet meer in gebruik als vergaderruimte. Tegenwoordig is de Scuola Grande di San Rocco dagelijks te bezoeken voor toeristen, die de schitterende schilderijen willen bekijken. Alleen op bijzondere dagen, zoals de feestdag van Sint Rochus, worden de zalen nog gebruikt.
The post Brutale actie bracht Tintoretto naar de Scuola Grande di San Rocco appeared first on KunstVensters.