Wanneer gaan we Ary Scheffer eindelijk waarderen?

Ary Scheffer was een beroemdheid in de 19e eeuw. Hij werkte voor de Franse koning, kreeg hoge onderscheidingen en was bevriend met Chopin, Délacroix en Toergenjev. Zijn schilderijen hangen in de eregalerij van de Franse romantiek in het Louvre. Waarom is hij in Nederland dan toch zo onbekend? De tentoonstelling Liberté in het Dordrecht Museum probeert hier verandering in te brengen.

Ary Scheffer, geboren in Dordrecht en gestorven in Parijs, was één van de belangrijkste kunstschilders van de Romantiek. Hij verliet Nederland op 16-jarige leeftijd om om carrière te maken in Parijs. Hij gaf de kinderen van de Franse koning Louis-Philippe tekenles en won met zijn werk een medaille op de salon van 1817. Snel kreeg hij grote opdrachten. Hij schilderde de Franse geschiedenis in Versailles en werd onderscheiden als commandeur in het Franse légion d’honneur. Zijn huis in Parijs is tegenwoordig een museum. Toch is hij in Nederland onbekend bij het grote publiek.

In het atelier van Guérin

Het Dordrechts Museum beheert de grootste collectie van Ary Scheffer ter wereld. Zijn dochter Cornelia Marjolin-Scheffer liet zo’n honderd schilderijen en driehonderd tekeningen na aan het museum. In de permanente collectie is daarom een zaal aan Scheffer gewijd. In de tentoonstelling Liberté is nu een groter deel van de Scheffer-verzameling te zien, waardoor de ontwikkeling van zijn stijl beter te volgen is.

Het begon allemaal in het atelier van Pierre-Narcisse Guérin als 16-jarige leerling tussen Eugène Delacroix en Théodore Géricault. De invloed van Géricault is goed te zien in de Vrouwen van Souli, Scheffers inzending voor de salon van 1827. De driehoekige compositie, diagonaal van linksonder naar rechtsboven, lijkt rechtstreeks gekopieerd van Géricaults beroemde ‘Vlot van de Medusa‘. Beide schilderijen hangen in het Louvre en zijn vanwege hun enorme omvang te kwetsbaar om te verplaatsen. In het Dordrechts Museum zijn daarom olieverfschetsen te zien.

Vriendschap Orléans

Scheffer had zijn succes in Parijs mede te danken aan zijn goede netwerk. Collega-kunstschilder François Gérard was onder de indruk van Scheffer en introduceerde hem bij de hertog van Orléans, Louis-Philippe. Scheffer kreeg van de hertog een baan als kunstleraar voor zijn kinderen. Vooral dochter Marie had veel talent. In het Dordrechts Museum zijn de beeldhouwwerken te zien, die Marie van Orléans maakte.

In juli 1830 brak opnieuw een revolutie uit in Frankrijk, als protest tegen koning Karel X. Eugène Delacroix en Ary Scheffer waren op de hand van de opstandelingen. Op 30 juli reden Scheffer en de invloedrijke journalist Adolphe Thiers van Parijs naar Orléans om hertog Louis Philippe te vragen het verzet te leiden. Het plan slaagde. Karel X werd afgezet en Louis-Philippe was de nieuwe koning van het Franse volk. De revolutie werd onderwerp van talloze schilderijen van Ary Scheffer (zie afbeelding boven het artikel) en het beroemde La Liberté Guidant le Peuple van Délacroix (niet op de tentoonstelling te zien).

Scheffers steun aan Louis Philippe leverde hem talloze opdrachten op. Zo raakte hij samen met zijn broer Henry betrokken bij de renovatie van Versailles. Louis-Philippe wilde het paleis van de zonnekoning openen als museum voor het volk. Hij liet op 33 grote doeken de belangrijkste veldslagen uit de Franse geschiedenis schilderen. Ary en Henry Scheffer waren verantwoordelijk voor vier schilderijen uit de serie, tussen beroemde kunstenaars als Eugène Delacroix, Horace Vernet en François Gérard.

Tentoonstelling Liberté

Na de dood van zijn moeder in 1839 veranderde de stijl van Scheffer. Hij koos vaker voor religieuze onderwerpen en liet zich inspireren door het werk van Jean-Auguste-Dominique Ingres. In het Dordrechts Museum is de stijlverandering goed te zien. De emotionele werken van de Romantiek hebben plaatsgemaakt voor ingetogen figuren met een gladde afwerking.

De waardering voor de Romantiek is in Nederland altijd moeizaam geweest. Overdreven gebaren, heftige emoties, het was aan de nuchtere Hollanders niet besteed. ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg.’ De tentoonstelling Liberté is daardoor de meeste uitgebreide tentoonstelling over de Franse romantiek, die ooit in Nederland georganiseerd is. De degelijke tentoonstelling geeft een goed beeld van de ontwikkeling van de kunststroming in een onrustige politieke tijd. Maar de expositie mist een echte klapper. Een mooie bruikleen van een echt groot historisch schilderij, waar de Romantiek om bekend staat, had het helemaal afgemaakt.

Maar de tentoonstelling is een must-see voor iedereen die onbekend is met het werk van Ary Scheffer. Misschien krijgt hij dan eindelijk de waardering voor de prominente rol, die hij gespeeld heeft in de Franse schilderkunst. Als deze tentoonstelling nog steeds niet overtuigt, dan kan Scheffer het in Nederland definitief vergeten.

The post Wanneer gaan we Ary Scheffer eindelijk waarderen? appeared first on KunstVensters.