Michelangelo schilderde twee fresco’s voor de Paulijnse kapel in het Vaticaan. Critici vonden de werken de grootste mislukking in zijn carrière. Toch dienden de fresco’s als inspiratie voor Caravaggio en andere kunstenaars.
Aan het begin van het conclaaf komen alle kardinalen bij elkaar voor een mis. Niet in de Sixtijnse kapel, waar een nieuw paus zal worden gekozen, maar in de nabijgelegen Paulijnse kapel. Tussen twee grote fresco’s van Michelangelo Buonarotti bidden de kardinalen voor een goede afloop van de pausverkiezing. Voor het gewone publiek is deze kapel verboden toegang.
Paulijnse kapel
In 1538 gaf paus Paulus III, Alessandro Farnese, de opdracht voor de bouw van de Paulijnse kapel in het apostolisch paleis. Alleen de beste kunstenaar was goed genoeg om de kapel te verfraaien. Dus kreeg Michelangelo de opdracht om meteen na het afronden van het Laatste Oordeel in de Sixtijnse kapel, twee fresco’s te schilderen in de Paulijnse kapel: de Bekering van Paulus en de Kruisiging van Petrus.
Paulus was een advocaat die christenen vervolgde in de Romeinse tijd. Op een dag hoorde hij een stem uit de hemel. Jezus sprak tot hem: “Waarom vervolg je mij?” In de Bijbel staat dat Paulus werd verblind door licht, terwijl hij de stem hoorde. Michelangelo schilderde daarom een gele lichtstraal, die uit de arm van Jezus lijkt te komen. Toch volgt hij niet letterlijk de Bijbel. In Handelingen 9 staat : “De mannen, die met hem samen reisden, stonden verbaasd. Ze hoorden wel de stem, maar zagen niemand.” In Michelangelo’s fresco kijken de mannen echter duidelijk in de richting van Jezus.
Michelangelo schilderde de fresco’s in opdracht van paus Paulus III. Mogelijk gaf hij Paulus daarom het gezicht van Alessandro Farnese. Hierdoor is Paulus in de fresco ouder dan in het Bijbelverhaal. Het is opvallend dat Michelangelo Jezus en Paulus aan de randen van zijn fresco plaatst. Een opspringend paard krijgt de meest prominente plek op het schilderij. Michelangelo breekt hiermee met de symmetrische Renaissance-composities, zoals het Laatste Oordeel.
Michelangelo
De tweede fresco van Michelangelo’s hand in de Paulijnse kapel toont de kruisiging van Petrus. Hoewel historici tegenwoordig twijfelen of Petrus überhaupt ooit in Rome is geweest, stellen christenen dat Petrus het slachtoffer was van de christenvervolging onder keizer Nero. Petrus werd tot de dood aan het kruis veroordeeld. Maar uit eerbied voor Jezus vroeg hij om met het hoofd naar beneden gekruisigd te worden. In de fresco van Michelangelo tillen ze het kruis van de grond, terwijl een man in een rode trui het gat in de grond graaft.
Ter voorbereiding op de fresco, maakte Michelangelo een serie grote tekeningen. Door gaten in de tekening te prikken, werden de contouren overgebracht op het pleisterwerk (spolvero-techniek). Bijna alle tekeningen zijn verloren gegaan, maar een tekening van twee soldaten is bewaard gebleven. Het detail in de tekening is groter dan in de uiteindelijke fresco.
Caravaggio
De fresco’s van Michelangelo in de Paulijnse kapel kregen veel kritiek. De mislukte verhoudingen van de lichaamsdelen en de rommelige composities zorgden voor onbegrip. Sommige critici menen dat zijn hoge leeftijd, Michelangelo was 70, en afnemende gezondheid verklaren dat de kwaliteit van de fresco’s minder is dan zijn eerder werken. Toch kregen de fresco’s navolging.
Zestig jaar later schilderde Caravaggio de Bekering van Paulus en de Kruisiging van Petrus voor de Cerasi-kapel in de Santa Maria del Popolo. Caravaggio schilderde veel minder figuren dan Michelangelo en plaatste de gebeurtenissen ’s nachts. Hierdoor kon hij de typische licht-donker effecten van de barok gebruiken. Toch zijn de schilderijen duidelijk geïnspireerd door Michelangelo. De prominente plaats van het paard in de Bekering van Paulus bijvoorbeeld. Of wat te denken van de man die het gat graaft voor het kruis in de Kruisiging van Petrus?
Petrus en Paulus
Petrus en Paulus behoren tot de belangrijkste figuren in de katholieke traditie. Petrus, als apostel en eerste paus, en Paulus, de grote missionaris die het christendom naar de heidense wereld bracht, vormen samen de pilaren van de kerk. Hun martelaarschap in Rome bekrachtigde de centrale positie van deze stad binnen het christendom. De fresco’s in de Paulijnse kapel verbeelden zo de continuïteit van het pauselijk gezag, van Petrus tot opdrachtgever Paus Paulus III. De werken dragen, ondanks hun controversiële ontvangst, bij aan de rijke kunsthistorische traditie in Rome die de katholieke verhalen levend houdt.
Meer artikelen lezen?
Lees ook onze andere artikelen over fresco’s:
The post Mislukking of meesterwerk: de Fresco’s van Michelangelo in de Paulijnse kapel appeared first on KunstVensters.