De Godenpijler van Nijmegen is een van de meest indrukwekkende Romeinse vondsten in Nederland en een tegelijk herinnering aan een belangrijk stukje Romeinse geschiedenis in ons land. Wat is de godenpijler? En welke andere Romeinse vondsten zijn er in Nederland gedaan?
De Godenpijler werd gevonden in 1980 bij opgravingen in het centrum van Nijmegen. Op de zijkanten staan keizer Tiberius en de goden Apollo, Diana en Ceres afgebeeld. Er zijn maar twee blokken teruggevonden, maar oorspronkelijk moet de zuil tenminste twee extra blokken hebben geteld en 3,5 meter hoog zijn geweest. Mogelijk heeft bovenop de zuil een beeld van Jupiter gestaan, vergelijkbare Jupiterzuilen ook zijn teruggevonden in Keulen en Mainz.
Tiberius
De buitengrens van het Romeinse rijk lag midden door het huidige Nederland. Het zuiden van Nederland lag in het Romeinse rijk. Het noorden van Nederland werd geregeerd door verschillende volkeren, die allemaal de Germaanse taal spraken en daarom nu vaak worden aangeduid als de Germanen. Keizer Augustus had geprobeerd Germanië te veroveren, maar de Romeinen verloren pijnlijk tijdens de slag bij het Teutoburgerwoud.
Onder keizer Tiberius werd besloten de Rijn als noordgrens aan te houden. Mogelijk werd de Nijmeegse godenpijler opgericht om het einde van de strijd met de Germanen te vieren. Toch bleef het de eerste jaren onrustig aan de grens. De Bataven kwamen samen met de Friezen en de Cananefaten in opstand. Pas nadat de Romeinen extra legertroepen stuurden, werd de rust hersteld.
Cultuurmenging
De Romeinen stichtten aan de grens legerkampen en steden om het rijk te beschermen. Zo werd bij Nijmegen, waar de Bataven woonden, een groot legerkamp opgericht. Ook was het een belangrijke strategie om de Germaanse volken aan de grenzen veel vrijheden te geven in ruil voor hulp bij de verdediging van de grens.
Hierdoor vond veel vermenging plaats van de Romeinse en de Germaanse cultuur aan de rand van het rijk. Lokale goden zoals de Germaanse of Keltische vruchtbaarheidsgodin Nehalennia kregen zo een plaats naast de Romeinse goden. In Zeeland ontstond een cultus waarin zeelieden tot Nehalennia offerden voor een behouden vaart. Zeelieden en handelaren lieten een altaar of votiefsteen maken als ze veilig terug zouden keren. Tientallen van dergelijke Nehalennia altaren zijn teruggevonden in de Oosterschelde en nu te zien in het Rijksmuseum voor Oudheden.
Twee tempels voor Nehalennia werden opgericht bij Colijnsplaat en bij Domburg. Het valt op dat de tempels voor Nehalennia dezelfde bouwstijl hebben als Romeinse tempels zoals o.a. teruggevonden in Elst. Hieruit blijkt opnieuw hoe de Romeinse en de Germaanse culturen mengden aan de rand van het rijk.
Tempels & Badhuizen
Nadat de Romeinen het zuiden van Nederland hadden veroverd, begonnen ze in het achterland wegen aan te leggen. Zo werd een verharde weg (een heerbaan) van het Franse Boulougne-sur-Mer naar Keulen (Colonoa Agripina) aangelegd, die dwars door België en Zuid-Limburg liep. Aan deze weg ontstonden op strategische plaatsen steden, zoals bij de brug over de Maas Mosa Trajectum (Maastricht) en bij de kruising met de heerweg naar Xanten Coriovallum (Heerlen).
Hierdoor zijn bij deze steden ook interessante vondsten gedaan, zoals een badhuis bij Heerlen. De Thermen van Heerlen zijn het best bewaard gebleven Romeinse gebouw in Nederland. Er waren in het badhuis koude baden, warme baden, een sauna en zelfs een schoonheidssalon. In het Thermenmuseum is het badhuis te bezoeken en zijn ook andere vondsten uit de regio te zien.
