In 1888 vond een boer aan de rand van de Nijl een massagraf. Honderdduizenden lijken lagen op elkaar gestapeld. Maar het waren geen mensen. De boer was op een heiligdom voor de Egyptische godin Bastet gestuit. Op zijn akker lagen talloze kattenmummies!
Miljoenen katten eindigden als mummie. De oude Egyptenaren zagen het beest als een verpersoonlijking van Bastet, een belangrijke Egyptische godin. Vooral in Bubastis en Saqqara stonden grote tempelcomplexen, ter verering van deze godin. Waarschijnlijk werden katten rondom deze steden zelfs specifiek gefokt om als mummie te worden geofferd.
Kattenmummies
De verering van Bastet kwam op gang in de tijd dat de Egyptenaren katten domesticeerden. Het was handig om dieren in huis te hebben die op muizen konden jagen. Later werden katten meer huisdieren zoals wij ze nu kennen. Op afbeeldingen worden ze daarom vaak getoond met hun eigenaren.
Hierdoor kreeg de kattengodin Bastet twee gedaanten. Ten eerste de gedomesticeerde Bastet, godin van het huis en liefde. Maar daarnaast vereerden de Egyptenaren haar ook als Sekhmet, een leeuwin die symbool stond voor kracht en oorlog. Deze twee gezichten van de godin laten eigenlijk de kat zien voor en na domesticatie.
Bubastis
Het heiligdom voor Bastet was de stad Per-Bastet (domein van Bastet) ten noorden van Cairo. Door de Grieken werd de stad Bubastis genoemd. Herodotos beschreef het heiligdom in de vijfde eeuw voor Christus:
“De ingang staat op een eiland, omgeven door twee kanalen benaderen vanaf de Nijl. Het water is dertig meter breed en wordt overschaduwd door bomen. De buitenste voorhof heeft een hoogte van 60 voet en is versierd met opmerkelijke hoge figuren. De tempel staat in het midden van de stad. […] Er loopt een stenen muur omheen; daarbinnen staat een grote tempel waarin het beeld van de godin staat. Hieromheen staat een bos van hoge bomen”.
Tegenwoordig is van Bubastis weinig meer over. Bij opgravingen in de 19e eeuw zijn de mooiste vondsten naar Europa verscheept. Op de plek zelf staan nu slechts wat losse stenen. Om een beeld te krijgen van de grandeur van Bubastis, kan je tegenwoordig beter naar Dendera (in de buurt van Luxor). Hier staat de tempel van Hathor, de moeder van goden. Volgens beschrijvingen heeft de tempel van Bastet erg op de tempel van Hathor geleken.
Bubastis tegenwoordig (links boven) en de beter bewaard gebleven Hathor-tempel in Dendera.
Egyptische goden
Ook Hathor werd geassocieerd met een dier. In haar beelden zien we haar vaak met de horens van een koe. De oude Egyptenaren brachten dierlijke kenmerken over naar het godenrijk. Hierdoor namen goden vaak dierlijke vormen aan: Sobek, god van de Nijl had het hoofd van een krokodil, Anubis was jakhalsgod van de onderwereld en Horus had de gedaante van een valk.
In musea kan je daarom allerlei soorten dierenmummies terugvinden. Toch is geen enkel beest zo vaak gemummificeerd als de kat. De boer die in 1888 honderdduizenden kattenmummies terugvond, zat er flink mee in zijn maag. Uiteindelijk verkocht hij de mooiste exemplaren aan toeristen. Maar het overgrote deel (zo’n 180.000 stuks) werden verscheept naar Liverpool, waar de mummies als mest op de Engelse akkers terecht kwamen….
Voor het zevende jaar op rij brengt KunstVensters een zomerserie met thematische artikelen. In 2022 gaat de zomerserie gaat over dieren in de kunst. In 5 artikelen zien we dieren als god, fabeldieren, exotische dieren, dieren in evolutie en uitgestorven dieren.
The post Waarom worden er zoveel kattenmummies gevonden in Egypte? appeared first on KunstVensters.