Waar vond Gustav Klimt zijn inspiratie?

Wie waren de inspiratiebronnen van Gustav Kimt? Het Van Gogh Museum presenteert een langverwachte tentoonstelling over Klimt en zijn tijdgenoten. Verslag van een spetterende kijk-en-vergelijk-tentoonstelling!

Na jaren cornona-uitstel is eindelijk de grote Klimt tentoonstelling te zien in het Van Gogh Museum. Topwerken van over de hele wereld zijn naar Amsterdam gehaald. De titel “Gustav Klimt: Golden Boy” is slecht gekozen want veel goud is er niet te zien in het Van Gogh Museum. Daarentegen presenteert het museum de loopbaan van Klimt aan de hand van zijn voorbeelden en tijdgenoten. De werken zijn vaak als duo’s opgehangen in de tentoonstellingszalen.

James Abbott McNeill Whistler – Harmony in White and Blue

Singer Sargent en Whistler

De jonge Klimt blijkt in het van Gogh Museum een academist die verleidelijke portretten van de Weense beau monde maakte. Naast elkaar is het verschil in stijl tussen de Klimt’s en James McNeill Whistler’s vrouwen in witte jurken nauwelijks te zien.

Ook naast John Singer Sargent lijkt Klimt nauwelijks op de modernist, die we zo goed kennen. Toch is in deze vroeg schilderijen wel degelijk de werkwijze van Klimt te ontdekken. Klimt werkt gezichten tot in groot detail uit, terwijl hij in de jurk veel grover en expressiever schildert. Hij zou dit zijn hele loopbaan op deze manier doen.

Femmes Fatales

Juist in de meer expressieve werken heeft het Van Gogh Museum schitterende vergelijkingen gerealiseerd. Zo hangt “de Zonde” van Franz von Stuck naast “Judith” van Gustav Klimt. Deze femmes fatales zijn in een hoekje weggehangen maar horen tot een van de hoogtepunten van de tentoonstelling. Geslaagd zijn ook de overeenkomsten met de beeldhouwkunst van Auguste Rodin en George Minne. Minne’s geknielde jongen lijkt een direct voorbeeld voor de uitgemergelde figuren op de Beethoven Fries. Een replica van de Beethovenfries is in de tentoonstellingszaal op ware grootte nagebouwd.

Onvermijdelijk zijn natuurlijk vergelijkingen met Vincent van Gogh. Het museum toont Van Gogh naast Klimt’s landschappen, die binnen zijn oeuvre vaak ondergewaardeerd worden. Toch behoren de Van Gogh vergelijkingen tot de mindere van de tentoonstelling. Van Gogh lijkt een minder grote invloed op Klimt te hebben gehad dan bijvoorbeeld Khnopff, Toorop of Matisse.

Adele Bloch-Bauer

In de laatste zaal van de tentoonstelling zijn alleen maar schilderijen van Klimt zelf te zien. Klimt heeft nu zijn eigen stijl bereikt, onvergelijkbaar met zijn voorgangers. In de zaal hangt het portret van Adele Bloch-Bauer dat in de oorlog werd geroofd en in 2006 door de Oostenrijkse overheid werd teruggegeven. Het doek werd recent voor 150 miljoen verkocht aan een rijke Chinese verzamelaar.

Na indrukwekkende exposities over Millet en Hockney heeft het Van Gogh Museum opnieuw een toptentoonstelling in huis. Gedragen door schitterende bruiklenen ontstaat -juist zonder veel goud- een mooi beeld van de ontwikkeling van Gustav Klimt.