Nadar verdiende zijn geld met portretfoto’s van beroemde Fransen. Maar in zijn vrije tijd zocht hij het hoger op. Met een gigantische luchtballon maakte hij de eerste luchtfoto’s van Parijs. Maar niet ieder reisje met de ballon werd een succes….
Dankzij drones is het nog nooit zo makkelijk geweest om luchtfoto’s te maken als tegenwoordig. Drones zijn zo populair geworden, dat ze op veel toeristische plekken al verboden zijn. Hoe anders was dit in de 19e eeuw. De eerste primitieve camera’s waren groot en hadden een belichtingstijd van tientallen seconden tot minuten. Hoe kreeg je deze camera’s lang genoeg stilhangend in de lucht?
Nadar
De Franse pionier Gaspard-Félix Tournachon, beter bekend onder zijn pseudoniem Nadar, was echter dol op uitdagingen. Zijn motto was: “Niets is eenvoudiger dan wat gisteren is gedaan; niets is onmogelijker dan wat morgen gedaan zal worden”. Nadar dacht dat het met een luchtballon in principe mogelijk moest zijn om een luchtfoto van Parijs te maken. Hij had de sluitertijd van zijn camera weten terug te dringen tot slechts enkele seconden.
De eerste pogingen liepen in het honderd. De gasbrander van de luchtballon zorgde ervoor dat zijn fotoplaten al ontwikkelden in lucht. Het resultaat was dat al zijn foto’s compleet zwart werden. Maar ook dat probleem werd verholpen. Nadar koos een dag met rustig weer, bijna windstil en bleef laag in de lucht met zijn luchtballon. Onder deze omstandigheden lukte het hem de eerste luchtfoto te maken in 1858.
De foto’s zijn helaas niet bewaard gebleven. Maar volgens de beschrijvingen fotografeerde Nadar een dorpje. Op de foto stonden drie huizen, een boerderij, de herberg en het politiebureau. Hij kon zelfs de duiven op het dak zien zitten. In de jaren 60 van de 19e eeuw werden de camera’s nog veel beter en kon de sluitertijd verder worden ingekort. In deze tijd maakte Nadar verschillende luchtfoto’s van Parijs vanaf een grotere hoogte.
Luchtballon
Nadar was er van overtuigd dat luchtfotografie belangrijk kon zijn voor het maken van kaarten maken en militaire spionage. Maar het bleek nog helemaal niet makkelijk te navigeren met een luchtballon, dus al snel kwam Nadar tot de conclusie dat een echt vliegtuig nodig was. Met gelijkgestemden richtte Nadar daarom een vereniging op: “De Vereniging ter Aanmoediging van Luchtnavigatie door Machines die Zwaarder zijn dan Lucht”.
Om geld in te zamelen voor de ontwikkeling van de vliegmachines, besloot Nadar ballonvaarten te organiseren met reuze-ballon Le Géant (de Gigant). Le Géant was bijna 60 meter hoog en had een giga-ballon van zijde. Er werd gezegd dat 200 vrouwen een maand nodig hadden gehad om alles aan elkaar te naaien. 45 rijke passagiers betaalden om met de ballon een reis door Europa te maken.
De Gigant
Op de dag van het vertrek waren 500.000 duizenden mensen naar het Champs-de-Mars gekomen. Natuurlijk zorgde Nadar dat het spektakel gefotografeerd werd. De toeschouwers zagen de ballon langzaam opstijgen. Maar van de reis door Europa kwam weinig terecht. Een kabel brak en al na 40 kilometer kwam de ballon weer naar beneden.
Een tweede poging was meer succesvol. In 14 uur werd een afstand van 600 kilometer afgelegd. Maar in de omgeving van Hanover kwam de ballon in een storm terecht. Het gevaarte raakte onbestuurbaar en kwam naar beneden. De ballon miste op een haar na een trein, maar raakte wel verstrikt in de treinkabels. De ballon ontplofte en tientallen mensen, waaronder Nadar zelf, raakten gewond. Het was een wonder dat er bij het ongeluk geen doden vielen.
Maar Nadar gaf niet op. Zijn vierde poging waagde hij vanuit Brussel. Onder toeziend oog van koning Leopold I wilde Nadar opstijgen richting Oostenrijk. Opnieuw bracht het spektakel een groot publiek op de been. Om de massa in bedwang te houden, werden houten hekken neergezet. Tot op de dag van vandaag worden dranghekken in Vlaanderen daarom nadars of nadarhekken genoemd. Opnieuw werd de reis geen succes. In de omgeving van Ieper raakte Le Géant een boom en liep leeg.
Jules Verne
Jules Verne, de Franse schrijver van avonturenromans, was mede-bestuurslid van “De Vereniging ter Aanmoediging van Luchtnavigatie door Machines die Zwaarder zijn dan Lucht”. De luchtreizen van Nadar waren een bron van inspiratie voor zijn boeken. Zo beschrijft Verne in “Vijf weken in een luchtballon” een ballonreis over Afrika. Verne modelleerde zijn hoofdpersoon Michel Ardan in Van de aarde naar de maan en De reis om de maan naar Nadar. Zelfs de naam Ardan is een anagram van Nadar.
Uiteindelijk zouden de ballonnen van Nadar toch nog van nut blijken. Tijdens de Frans-Pruissische oorlog van 1870 zette hij met succes een postdienst met ballonnen op. Parijs omsingeld met Duitse legers, maar kon dankzij de ballonnen van Nadar toch nog met de buitenwereld communiceren. Zo werd de droom van Nadar toch nog een beetje werkelijkheid.
In de serie Vrienden van Impressionisme staat kunst uit de 19e eeuw centraal. Lees verder:
Academie kunst: Jean Auguste Dominique Ingres, Alexandre Cabanel
Realisme: Gustave Courbet, Kunst uit de Barbizon, Marie Bashkirtseff
Romantiek: Eugène Delacroix
Impressionisme: Eugène Boudin, Claude Monet, Berthe Morisot, Gustave Caillebotte
The post Hoe maakte Nadar de eerste luchtfoto? appeared first on KunstVensters.