Het nuchtere Nederland is geen land van pronken. Alleen voor de allergrootste Nederlandse zeehelden werden monumentale graven in marmer opgericht. De Vlaamse-Nederlandse beeldhouwer Rombout Verhulst maakte de mooiste praalgraven uit de Gouden Eeuw!
Voor het hoogtepunt van de Nederlandse beeldhouwkunst in de 17e eeuw moet u niet naar Delft of Amsterdam, maar naar het kleine Groningse dorpje Midwolde. In de dorpskerk van Midwolde staat het grafmonument van Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen. Hij was een edelman, die lid was van de Staten-Generaal. Na een reis naar Vlaanderen overleed hij op slechts 31-jarige leeftijd. Zijn weduwe, Anna van Ewsum, bestelde bij beeldhouwer Rombout Verhulst een praalgraf om haar man te herdenken. Verhulst werkte vijf jaar aan het monument, dat werd geplaatst in de dorpskerk.
Symboliek
Centraal in het praalgraf ligt het lichaam van Van In- en Kniphuisen. Met zijn ogen gesloten en gevouwen handen lijkt het alsof hij slaapt. Achter hem ligt zijn weduwe, Anna van Ewsum. Ze leunt op haar elleboog en kijkt naar haar man. Opvallend is dat ze geen rouwkleding draagt, maar alleen een onderjurk. Het is alsof ze zichzelf klaarmaakt om ook de gaan slapen. Het staat symbool voor de hereniging met haar man na haar dood.
Om hen heen zijn meer symbolen van de dood te zien. Engeltjes uit de hemel (putti) staan om hem het echtpaar heen. Bovendien houdt Anna in haar hand een zandloper, als symbool voor het verlopen van de tijd. Hun christelijke geloof wordt benadrukt door de bijbel onder Anna’s arm. Links op het graf staat een tweede beeld van een man. Dit beeld is de tweede man van Anna en werd pas later toegevoegd.
Engelse voorbeelden
Rombout Verhulst was geboren in Vlaanderen, maar werd opgeleid in het atelier van Artus Quellinus in Amsterdam. Als leerling werkte hij mee aan de verfraaiing van het stadhuis op de Dam. Later kreeg hij zijn eigen atelier in Den Haag. Hij specialiseerde zich un grafbeelden, borstbeelden en epitafen, die hij maakte in opdracht van edelen en de gegoede burgerij.
Hoewel niet bekend is dat Verhulst ooit naar Engeland is gereisd, is de opbouw van zijn praalgraven duidelijk geïnspireerd op Engelse voorbeelden. Mogelijk zag hij tekeningen van de Engelse graven, waarin ook vaak de weduwe liggend achter de overleden man ligt. De Brit Nicholas Stone gebruikt deze compositie bijvoorbeeld in het grafmonument van Sir Charles Morison. Stone en Verhulst werkten allebei met architect en kunstenaar Hendrick de Keyser. Misschien kende Verhulst via De Keyser Stones werk.
Zeehelden
De praalgraven van Verhulst hadden veel succes. Opdrachten voor gestorven zeehelden werden daarom steeds vaker aan Verhulst gegund. Zijn gedetailleerde portretten en gevoel voor symboliek waren ideaal voor de verering van deze helden van het Vaderland. Verhulst maakte grafmonumenten voor Michiel de Ruyter, Maarten Tromp en Willem van Ghent. Er zijn weinig praalgraven in Nederland zo groots als het graf van Michiel de Ruyter in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
In vol ornaat ligt Michiel de Ruyter hier in steen uitgevoerd. Op de achtergrond is een reliëf van een schilderij van Willem van de Velde de Jonge te zien waarop de Vierdaagse Zeeslag staat afgebeeld. Om De Ruyter heen staan schelpblazende tritons. Achter hem staan de wapens van Holland en de Republiek. De vrouwenfiguren in de zijpanelen staan symbool voor De Ruyters deugden: Voorzichtigheid en Kracht.
Morgen is het 400 jaar geleden dat Rombout Verhulst geboren werd. Tot op de dag van vandaag schitteren zijn graven in de sobere protestantse kerken. Verhulst laat zien dat zelfs in het nuchtere Nederland af en toe ruimte is voor pracht en praal.
Vergeten Kunstenaars
Kate en Christoffel Bisschop – William Adolphe Bouguereau – Paul Bril – Joost van Geel – Artemisia Gentileschi – Mathieu Kessels – Jean Paul Laurens – Bart van der Leck – Peter Lely – Edmonia Lewis – Jan Lievens – Jean Étienne Liotard – Jan Maelwael – Suze Robertson – Henriëtte Ronner-Knip – Raden Saleh – Elisabetta Sirani – Joaquin Sorolla – George Stubbs – Franz von Stuck – Vasili Veresjtsjagin – Franz Xaver Winterhalter – Anders Zorn
The post Waar vind je praalgraven van Rombout Verhulst? appeared first on KunstVensters.